Astrit Lulushi
Brenda 30 apo më shumë viteve të fundit, bota ka shkuar nga fillimet e internetit në pothuajse plotësisht të lidhur. Teknologjia është rritur në shtrirje dhe fuqi, dhe gjuha nxiton ta arrijë. Ndërsa krijohen fjalë dhe fraza të reja për të përshkruar teknologjinë në zhvillim, disa terma analogë së shpejti mund të bëhen të vjetëruara.
VCR-i ishte revolucionar për industrinë e filmave dhe argëtimit në shtëpi në vitet 1970 – një “regjistrues videokasetë” i lejonte njerëzit të shikonin filma në shtëpi, t’i kthenin prapa dhe t’i shikonin përsëri. Madje mund të regjistronin shfaqje televizive nga televizorët e tyre. Megjithatë, 50 vjet më vonë, VCR-t nuk prodhohen më që nga viti 2016. DVD-të, ishin më të vegj dhe më të lehtë për t’u ruajtur, dhe tani shërbimet e transmetimit e kanë bërë praktikisht të vjetëruar termin “VCR”.
Makinat e faksit dikur ishin një element kryesor i një ambienti zyre. Këto makina ishin të zhurmëshme, megjithëse mund të dërgonin dokumente përmes një linje telefonike pothuajse në çdo vend. Që atëherë, ne kemi shkuar përpara drejt shkëmbimit të postës elektronike dhe skedarëve përmes cloud, por ka ende disa vende me faks. Zyrat mjekësore, veçanërisht, i pëlqejnë ato, ndaj mos harroni ende këtë term.
Imagjinoni të mbani me vete flopy disqe të vegjël plastikë mbi të cilët mund të ruani skedarët tuaj të rëndësishëm. Që atëherë, ndarja e skedarëve është përmirësuar në pajisje USB. Por kujtesa e disketës jeton përmes ikonës “Save” në Microsoft Office.
Një tjetër hap përpara në argëtimin në shtëpi, Tivo është marka e regjistruesit të parë televiziv të drejtpërdrejtë dixhital. Tivo në thelb ka punuar si një udhëzues televiziv dhe një regjistrues, duke i lejuar shikuesit të vendosnin oraret për të regjistruar shfaqjet e tyre dhe për t’i rishikuar ato më vonë dhe për të anashkaluar reklamat. Ishte aq e përhapur sa “Tivo-ing” u bë folje. Tani, faqet e transmetimit dhe DVR-të e ofruara nga shërbimet kabllorë e kanë bërë këtë të vjetëruar, por Tivo jeton në kujtimet tona.
Edhe me transmetimin dhe pajisjet dixhitale ne i referohemi “rikthimit”, por procesi ka ndryshuar. Në kohën kur shiritat VHS përdoreshin ende rregullisht, mbështjellja apo rikthimi nënkuptonte lëvizje fizike të shiritit prapa. Tani, shiriti në vetvete nuk ekziston dhe së shpejti mund të gjejmë një fjalë tjetër për të përshkruar aktin e kthimit prapa.
Walkman-i ose riprodhuesi muzikor portativ, ka ekzistuar që nga vitet 1970. Duke mbajtur fillimisht kasetë dhe më pas CD, Përdorej për të dëgjuar muzikë privatisht me kufje. Gjenerata e ardhshme ishte iPod, i cili gjithashtu ka rënë nga moda. Tani të gjithë ecin përreth me një stereo personale, kamerë dhe pajisje komunikimi në një paketë të vogël kompakte.
Para telefonave celularë, kishte pager. Me kufizimet e komunikimit përmes një vargu numrash, u krijuan kode komplekse për të përcjellë mesazhet. Me ardhjen e telefonave celularë, pager përdoret vetëm në industri të veçanta si mjekësia. Moda e viteve ’90 po rikthehet fuqishëm, kështu që ato thjesht mund të ringjallen.
Akti i “akordimit” me çdo gjë është pothuajse i vjetëruar në këtë pikë. Kur radiot dhe televizorët kishin nevojë për antena për të kapur sinjale, akti i kapjes së një emisioni ose programi muzikor specifik nënkuptonte që dëgjuesit duhej të sintonizoheshin në stacionin e duhur dhe më pas të rregullonin antenën në mënyrë që të merrnin sa më pak statikë. Drejtuesit ende mund të sintonizojnë radiot e tyre, por radio satelitore dhe shërbimet e transmetimit po bëjnë që koncepti i akordimit të shuhet ngadalë.
Në ditët e para të internetit në shtëpi, çelësi i lidhjes ishte linja telefonike. Një ruter do të përdorej për t’u lidhur me internetin, dhe ju do të luteshit që askush tjetër në shtëpi të mos merrte linjën e telefonit dhe të ndërpriste lidhjen tuaj. Wi-Fi ishte e padëgjuar.
Nëse punonjësit e zyrës së dikurshme dëshironin të riprodhonin një dokument, ata do të nxirrnin letrën e karbonit, e përdorur për të prodhuar një “kopje karboni”. Kjo praktikë e rëndë vdiq pothuajse menjëherë me ardhjen e emailit.