E majta për të cilën ne po flasim, nuk është as e majta Italiane, Franceze apo Suedeze, por e majtë Shqiptare, e cila prejardhjen dhe historinë e saj ende të freskët, e ka mjaft të dyshimtë dhe pavarësisht se paraqitet si e distancuar nga mëma e tyre, majaja e asaj ideollogjie, siç po e shohim, po të hyri, është e vështirë mjaft, pastaj që të dale
Hasan Kostreci
Brezat e sotëm dhe sidomos gjeneratat e reja, kohën pesëdhjet vjeçare të komunizmit e konsiderojnë ndonjëherë si një periudhë tepër të largët që ka ekzistuar vite përpara dhe duke e quajtur kështu, problemet që shohim sot tek shoqëria apo politika jonë shqiptare, ia veshin më shumë natyrës së kombit tonë, që s’ka patur dhe s’ka ende kulturë, prandaj dhe problemet që kemi apo na krijohen, vijnë vetëm nga ky fakt, por në realitet, mendoj, që ky konkluzion i tyre është i gabuar dhe tregon se kjo rini nuk e ka ende të qartë, se ç’ishte komunizmi dhe ç’pasoja i la ai shoqërisë sonë.
Kur një profesor po u fliste një ditë studentëve të tij pikërisht për këtë temë dhe ata nuk po e kuptonin, iu drejtua njërit prej tyre që ishte shumë mirë në mësime; Pse nuk heq ti disa pikë nga notat e tua dhjeta që ke marë gjatë vitit dhe t’ia japësh dikujt tjetri që është në rrezik dhe mund të ngelë? Si mund ta bëj unë këtë, iu përgjigj ai, i kam fituar me mund dhe djerrsë, ndërsa ai s’e ka vrarë mëndjen fare dhe është dembel. E po ja, pra ky është parimi themelor i komunizmit, u tha profesori, dhe që të arrihet kjo, i afti, i zoti apo dhe i pasuri duhet të sakrifikohen, në mënyrë që të barazohen me dembelët, të pa aftët dhe parazitarët e shoqërisë. Çudi, iu përgjigjën studentët, tani vërtet e kuptuam, se ç’qënka në realitet kjo ideollogji.
Kjo pra ishte pikërisht edhe praktika, që u ndoq tek ne për gati pesëdhjet vjet dhe ndërsa shtresa e pa aftë dhe parazitare që përmëndëm në atë shëmbull, e stimuluar sigurisht edhe nga ai parim, u shtua në përmasa të mëdha, numuri i njerëzve të kualifikuar dhe me ambicje, që në çdo komb, përbëjnë ajkën e shoqërisë, gjithmonë e më shumë vajti duke rënë dhe masa e madhe e shoqërisë e mbetur mediokërr, e cila nga ai sistem u quajt “Njeriu i Ri”, dominoi të gjitha institucionet e asaj periudhe, duke filluar që nga politika, arësimi e gjihçka tjetër dhe kur me këtë përbërje në nëntëdhjetën u ballafaquam me demokracinë, e cila si bazë zhvillimi, ka garën dhe konkurencën, në vënd që kjo pjesë pa nivel dhe e ngritur artificialisht, të spostohej ose të paktën për një kohë, të dilte e mënjanuar, ndodhi ndryshe; Të përkrahur nga kasta e vjetër, ende e fuqishme, ata në forma më shumë të dyshimta kapën ekonominë, mediat, më vonë edhe politikën dhe kur kjo dukuri, u çfaq edhe më e qartë, bëri që më tepër se një milion e ca shqiptarë, mjaft prej tyre rini, njerëz të ndershëm dhe intelektualë, që supozohej me ta këtej e tutje të ndërtonim demokracinë, të zhgënjyer nga ky realitet, morrën rrugën e emigracionit.
I përmënda shkurtimisht të gjitha këto, jo dhe aq për ne moshën e vjetër, sepse i dimë fare mirë dhe s’i kemi harruar, por për gjeneratat e reja, të cilët, duke mos e njohur këtë histori dhe duke mos ditur njëkohësisht edhe se si rodhën tek ne ngjarjet, shprehen se i tillë është populli ynë, prandaj dhe nuk bëjmë dot shtet, por çdo kombi nëqoftëse do t’i presësh kokën, që në këtë rast janë ata që përmëndëm pak më lart, i njëjti fenomen kish për të ndodhur dhe fakti, që edhe sot mbas njëzet e ca vjetësh, nga sondazhet e bëra, del se e majta shqiptare dominon në shoqërinë tonë, tregon se vazhdimësia e transmetimit, por edhe e infektimit nga ajo ideollogji, jo vetëm që nuk është penguar, por vazhdon të përhapet ende edhe tek brezat pasardhës dhe ky bilanc asnjëherë nuk ka për të ndryshuar, deri sa mjaft ish mësuesë, pedagogë apo punonjës të ndryshëm të asaj administrate komuniste, do jenë ende në aktivitet. Por kjo gjeneratë ama duhet të kuptojë se e majta për të cilën ne po flasim, nuk është as e majta Italiane, Franceze apo Suedeze, por e majtë Shqiptare, e cila prejardhjen dhe historinë e saj ende të freskët, e ka mjaft të dyshimtë dhe pavarësisht se paraqitet si e distancuar nga mëma e tyre, majaja e asaj ideollogjie, siç po e shohim, po të hyri, është e vështirë mjaft, pastaj që të dalë.
Besoj, të gjithëve na kujtohet komedia “Prefekti”, që çfaqej në atë kohë nëpër skenat e teatrove tona dhe kur gruaja që i erdhi Qazim Mulletit në zyrë për t’i falur të birin e futur në burg, ky e pyeti; Sa kohë ka moj zonjë djali juaj që është futur? Tre muaj zoti Qazim, Po edhe tre ditë të qëndrosh me komunistët, bëhesh komunist dhe jo pastaj tre muaj.
E zura edhe këtë shëmbull, për të treguar se nga ajo ideollogji, nuk jemi mashtruar vetëm neve, por edhe miliona të tjerë nga vënde të ndryshme të botës, por duke ditur se parimet e saj, mbeten gjithmonë po njësoj, ashtu si ç’u tha edhe profesori në fillim të këtij artikulli, studentëve të vet, t’i ruhemi dhe të kemi kujdes që të mos e pësojmë edhe njëherë.
Jemi përpara zgjedhjeve dhe sentimetalizmi që ju të rinjtë keni në përgjithësi, të mos u rrëmbejë. Të vlerësojmë ato çka kemi arritur dhe të ecim më tej, por jo ndryshime të mëdhaja, sepse ndonjëherë atyre t’ua kesh edhe frikën.