Përgatiti Rafael Floqi
Jorge Mario Bergoglio, një bir argjentinas i emigrantëve italianë që u bë Papa Françesku, doli të ishte një papë befasues i vazhdueshëm që e detyroi Kishën e tij Katolike Romake të shikonte përtej rrënjëve të saj të lashta evropiane dhe të rimendonte përparësitë e saj, duke sfiduar tradicionalistët pa ndryshuar ndjeshëm doktrinat ortodokse. Vdekja e tij në moshën 88-vjeçare (burri i dytë më i vjetër që shërben si papë) e lë kishën e tij në një udhëkryq me shtigje të shumta përpara. Zgjedhja e tij në vitin 2013 pas vendimit shumë të papritur nga Benedikti XVI, zbatuesi për një kohë të gjatë i doktrinave të Vatikanit Joseph Ratzinger, për t’u tërhequr para vdekjes, ishte një shqetësim i lehtë që tërhoqi një vëmendje të madhe pasi ai ishte Papa i parë nga Jugu global dhe i pari joevropian që sundoi Selinë e Shenjtë që nga shekulli i 8-të.
I zgjedhur pjesërisht si një prani e qetë baritore në një kohë kur Kisha ishte shkatërruar nga abuzimi seksual dhe skandalet financiare, Françesku doli të ishte një bari jokonvencional i besimtarëve me pikëpamje të forta mbi varfërinë globale, mbi ndryshimet klimatike dhe dhembshuri për emigrantët dhe refugjatët, për shqetësimin e rregullt të konservatorëve, veçanërisht në Shtetet e Bashkuara. Po aq në mënyrë domethënëse, ai këmbënguli rregullisht për më shumë qëndrime bamirëse ndaj atyre që më parë ishin përjashtuar nga pjesëmarrja e plotë në Kishë, duke përfshirë njerëzit LGBTQ, të divorcuarit dhe gratë.
Në vitin e parë të pontifikatit të tij, ai befasoi duke thënë: “Nëse një person është homoseksual dhe kërkon Zotin dhe ka vullnet të mirë, kush jam unë që ta gjykoj?” Në vitin 2016 ai botoi një enciklikë që sfidonte klerin katolik të gjenin mënyra për t’u ofruar ngushëllim dhe në disa raste sakramentet njerëzve në marrëdhënie “të parregullta”.
Por ndërsa Françesku shfaqi kureshtjen intelektuale karakteristike të rendit fetar jezuit të cilit i përkiste, dhe theksoi një shpirt të dashur, ai u përkul, por nuk e theu ortodoksinë doktrinore. Ata që shpresonin se ai do të hapte një rrugë drejt shugurimit të grave, pranimit të plotë të katolikëve homoseksualë ose të divorcuar, përfundimit të beqarisë klerikale ose ndryshimit të mësimeve të kishës mbi abortin ose kontracepsionin, mbetën rregullisht të zhgënjyer. Por Françesku mund t’i ketë hapur dyert pasi ishin mbyllur fort për shqyrtimin e ardhshëm të largimeve të tilla të reja në doktrinë.
Shumë gjëra do të varen nga identiteti i pasuesit të tij. Por një nga aspektet e nënvlerësuara të gerontokracisë që përfaqësohet nga Kolegji i Kardinalëve që zgjedh papët është se çdo papë që mbretëron për më shumë se disa vjet do të ketë mundësinë ta riformojë atë trup, siç vuri në dukje revista jezuite America vjeshtën e kaluar:
Për të dhjetën herë, Papa Françesku ka emëruar një grup të ri kardinalësh, që do të thotë se ai ka emëruar rreth 80 për qind të kardinalëve që do të zgjedhin Papën e ardhshëm.
Nga 141 kardinalët nën 80 vjeç [ata që kanë të drejtë të votojnë në zgjedhjet papale] pas konsistorit të 8 dhjetorit, 111 janë emëruar nga Françesku, 24 nga Papa Benedikti XVI dhe gjashtë nga Papa Gjon Pali II….
Françesku ka revolucionarizuar Kolegjin e Kardinalëve duke kaluar mbi kryedioqezat e mëdha si Los Angeles, Venecia dhe Milano në favor të zgjedhjes së burrave nga periferitë që pasqyrojnë orientimin e tij baritor dhe shqetësimin për të varfërit….
Për herë të parë në histori, shumica e kardinalëve në konklavën e ardhshme do të jenë nga jashtë Evropës, një ndryshim mjaft nga konklava që zgjodhi Piun XII në 1939, e cila ishte 89 për qind evropiane.
Ndërsa Françesku ka vënë patjetër vulën e tij në udhëheqjen e kishës dhe ka rritur ndjeshëm diversitetin e saj, ai ka qenë më pak i shqetësuar për konformitetin doktrinor, duke i vendosur si “përparimtarët” dhe “tradicionalistët” (të sigurt, terma disi të pasaktë kur bëhet fjalë për kardinalët) në pozicione me ndikim dhe duke i bërë zgjedhjet për ta pasuar atë më shumë se paksa misterioze. Por tensionet që mund të lindin gjatë këtyre diskutimeve (të cilat do të jenë të njohura për shumë shikues të filmit “Conclave” me kohë të përsosur) mund të jenë shumë reale dhe mjaft komplekse.
Pasardhësi i Françeskut mund të jetë lehtësisht një kardinal afrikan ose aziatik, i cili është një tradicionalist në doktrinën e kishës, por edhe më luftarak se Françesku ndaj ndjenjave kundër refugjatëve që drejtojnë politikën amerikane dhe evropiane së fundmi. Ose mund të shohim një rikthim të pontifikatit te italianët që pushtuan papatin për shekuj, por jo që nga viti 1978. Papa i ardhshëm mund të jetë një mbrojtës i Françeskut, ose dikush i prirur të kthejë orët pas. Ndoshta do ta argëtonte Françeskun të trokasë se audienca për konklavën e radhës mund të zgjerohej shumë përtej turmave që grumbulloheshin në Sheshin e Shën Pjetrit duke kërkuar një vështrim tymi të bardhë për të treguar se “ne kemi një Papë të ri” – pjesërisht falë Hollivudit dhe pjesërisht falë prirjes së tij për befasinë e shenjtë të rastit.