Prishtinë, 9 shkurt 2024 – Banka Qendrore e Kosovës (BQK) njoftoi të premten se e ka lëshuar një linjë telefonike pa pagesë për t’iu dhënë mundësi serbëve të Kosovës të informohen më hollësisht për rregulloren e saj për pagesat me para të gatshme, e cila e ndalon përdorimin e dinarit serb.
Në një njoftim për media, BQK-ja tha se kjo linjë pa pagesë 0800 222-55 “është e dedikuar për qytetarët nga komuniteti serb që jetojnë në Republikën e Kosovës dhe kanë nevojë të informohen drejt dhe konkretisht”.
Ky vendim i saj vjen një ditë pas një përplasjeje rreth dinarit mes kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, dhe presidentit serb, Aleksandar Vuçiq, në një seancë të jashtëzakonshme të Këshillit të Sigurimit të OKB-së të enjten në Nju Jork të Shteteve të Bashkuara.
Rregullorja e BQK-së, e cila përcakton që euroja të jetë valuta e vetme që mund të përdoret për pagesa me para të gatshme në gjithë vendin, hyri në fuqi më 1 shkurt, me gjithë trysninë e madhe ndërkombëtare për shtyrjen e zbatimit të saj.
BQK-ja e përsëriti të premten se rregullorja e saj nuk ndalon apo kufizon pranimin e mjeteve në llogaritë bankare në euro në bankat e licencuara dhe se nuk kufizon aktivitetin këmbimor të cilësdo valutë që kryhen nga institucionet financiare bankare ose jo-bankare të licencuara nga ajo.
“Nuk ndalon transferet nga asnjë shtet. Nuk ndalon posedimin dhe kursimin ne asnjë valute jo-euro (përfshirë dinarin)”, thuhet në njoftim.
Në mbledhjen në OKB, të thirrur nga Serbia, Kurti mbrojti vendimin e BQK-së, që parasheh që vetëm euroja të jetë valuta për pagesa, por Vuçiqi e cilësoi këtë vendim si “sulm” ndaj popullatës serbe në Kosovë.
Në vendbanimet ku jetojnë serbët në Kosovë, dinari serb ka qarkulluar që nga paslufta. Shteti serb ua paguan serbëve të Kosovës – përmes një sistemi paralel – pagat, pensionet, ndihmat sociale, dhe përfitimet tjera.
Presidenti serb tha se me ndalimin e dinarit në Kosovë, pamundësohet funksionimi i institucioneve kyçe për serbët në Kosovë.
“Me vendimin për ndalimin e transaksioneve të pagesës me dinarë, regjimi i Prishtinës drejtpërdrejt pamundëson çdo funksionim të të gjitha institucioneve mjekësore, arsimore, sociale, kulturore dhe të institucioneve tjera që u mundësojnë serbëve për t’i siguruar vetes dhe familjeve të tyre dispozitat themelore për të pasur arsim, për të marrë trajtim mjekësor, për të blerë medikamente”, tha Vuçiq.
Por, Kurti tha se BQK-ja i ka dërguar një letër Bankës Popullore të Serbisë, duke i propozuar një marrëveshje.
Ai nguli këmbë se vendimi për dinarin nuk synon të dëmtojë asnjë grup të qytetarëve, por sipas tij, ai mbron të gjithë qytetarët e çdo etnie nga krimi i organizuar, trafikimi i armëve dhe pastrimi i parave.
“Çdo sugjerim tjetër, nuk është asgjë tjetër pos propagandë e rreme që ka për synim të nxisë tensione etnike”, tha Kurti në OKB.
Kosova është kritikuar se e ka filluar zbatimin e vendimit në mënyrë të ngutshme dhe ka ndonjë fushatë njoftuese për njerëzit të cilët e kanë përdorur dinarin deri tani.
Ambasadorja e Shteteve të Bashkuara në OKB, Linda Thomas-Greenfield, përsëriti kërkesën e shtetit të saj që Kosova të pezullojë zbatimin e vendimit të BQK-së.
“Vendimi është marrë pa përgatitjen e duhur apo konsultime me popullatën lokale. Ne edhe një herë kërkojmë që zbatimi i rregullores të pezullohet derisa të ndërmerren të gjitha procedurat në linjë me standardet evropiane dhe praktikat e qeverisjes së mirë, dhe që popullata e prekur të informohet mirë për procesin”, tha ajo.
Autoritetet kosovare kanë thënë se rregullorja e Bankës Qendrore të Kosovës për ndalimin e dinarit është në një periudhë tranzicioni, por pa treguar se sa do të zgjatë ajo saktësisht.
(REL)