Prishtinë, 7 qershor 2023 – Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha se ka sfida në raportet dypalëshe me emisarin amerikan për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, dhe atë evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak, por shtoi se është i bindur që paqartësitë ekzistuese do të sqarohen.
“Kam kenë konstruktiv, i përkushtuar, kreativ dhe jam që të gjitha këto, por nuk mendoj që këto gjëra zgjidhen me trysni e me përmendje pasojash, ndoshta edhe sanksionesh të shtetit më demokratik dhe më progresist në Ballkanin Perëndimor. Unë jam i bindur që do të mund t’i sqarojmë paqartësitë. Kemi sfida me emisarët evropianë dhe amerikanë, por marrëdhëniet tona bilaterale me BE-në dhe SHBA-në janë të shkëlqyeshme”, tha Kurti.
Kështu u përgjigj kryeministri kosovar kur u pyet nga gazetarët për deklaratën e Escobarit që tha se nëse Prishtina dëshiron të ecë drejt integrimit evropian, ajo duhet ta formojë Asociacionin e komunave me shumicë serbe në Kosovë.
Esobar, gjatë qëndrimit në Prishtinë së bashku me emisarin Lajçak, deklaroi se ka sfida në raportet dypalëshe me kryeministrin Kurti.
Gjatë takimit më 5 qershor në Prishtinë me Escobarin dhe Lajçakun, Kurti tha se ka ofruar një “dalje të qëndrueshme dhe të sigurt” nga kriza në veri, e cila, sipas tij është shkaktuar “nga strukturat ilegale dhe paralele të Serbisë atje”.
“E para është sundimi i ligjit. Kemi me dhjetëra ushtarë të NATO-s, policë të Kosovës dhe gazetarë të cilët ishin viktima të një egërsie të paparë të ekstremistëve të dhunshëm, e të grupeve kriminale. Në Kuvendin e Kosovës unë i kam përmendur 33 emra, 5 të tjerët janë në burg, të tjerët nuk janë. Dhe të gjithë këta kriminelë, ekstremistë të dhunshëm që silleshin atë ditë porsi një milici fashiste do të duhej që sa më parë të përballen me drejtësinë. Ka prej tyre që kanë ardhur nga Serbia në Kosovë. Pra, pika e parë është sundimi i ligjit”, tha Kurti gjatë një deklarimi për media në Mitrovicë.
Ai tha se këto “grupe kriminale” duhet të përballen me drejtësinë për “krimet dhe shkeljet që kanë bërë, prej djegies së veturave e te plagosjet me armë zjarri, shok-bomba e granata dore”.
“E dyta është që në përputhje me largimin e këtyre grupeve dhe përfundimit të të gjitha trazirave të dhunshme, të kemi zvogëlim të pranisë së policisë nëpër ndërtesa komunale në tri komunat në veri dhe më pastaj do të mund të angazhoheshim në një proces fer, demokratik zgjedhor për zgjedhjet e parakohshme sepse jemi të vetëdijshëm që dalja ka qenë shumë e ulët herën e kaluar. Pra, po zgjedhje të reja, zgjedhje të parakohshme, por pas sundimit të ligjit dhe pas përgatitjes së terrenit”, tha Kurti.
Sipas tij, përgatitja e terrenit për zgjedhje të parakohshme në komunat në veri të Kosovës, të banuara me shumicë serbe, nënkupton që ato të jenë të lira dhe të ketë fushatë parazgjedhore po ashtu të lirë, fer dhe demokratike.
“Unë jam i gatshëm për diskutime, bisedime, por ritheksoj, republikën tonë demokratike, shtetin tonë të pavarur, Kosovën sovrane nuk e dorëzojmë asnjëherë, për asnjë çmim para milicisë fashiste, para këtyre grupeve kriminale e ekstremistëve”, tha Kurti.
I dërguari i posaçëm i Shteteve të Bashkuara për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, tha më 6 qershor se situata në veri të Kosovës duhet të shtensionohet menjëherë dhe se ai nuk do që të presë deri në muajin korrik për zgjedhje të reja.
Escobar i bëri komentet për gazetarët në Beograd, ku udhëtoi bashkë me të dërguarin e Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak. Një ditë më herët, dy diplomatët qëndruan në Prishtinë.
Kriza në veri, që u përshkallëzua në dhunë, nisi më 26 maj, kur kryetarët shqiptarë të komunave Zveçan, Zubin Potok dhe Leposaviq, hynë në objektet komunale për të marrë detyrën, përkundër rezistencës së banorëve lokalë.
Derisa protestat vazhdojnë ende, Escobar dhe Lajçak dolën me tri kërkesa për kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti: shtensionimin e situatës në veri, mbajtjen e zgjedhjeve të reja dhe kthimin në dialogun për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi.
“Kemi pajtueshmëri me SHBA-në për parimet e Asociacionit”
I pyetur për Asociacionin, Kurti tha se Qeveria e Kosovës nuk ka shkruar një draft-statut, por ka paraqitur në maj një draft-vizion, që sipas tij është në përputhje me Marrëveshjen drejt normalizimit të raporteve, që Kosova dhe Serbia arritën më herët gjatë këtij viti.
Sipas tij, ky draft-vizion është i inspiruar në modelin kroat.
Duke komentuar insistimin e SHBA-së që Kosova të formojë Asociacionin, Kurti tha se për këtë çështje Kosova po tregohet “e kujdesshme”.
“Kur SHBA-ja, në kuadër të marrëdhënieve bilaterale, kërkon diçka prej ne, ne nuk kemi dilema të themi po. Mirëpo, kur emisari amerikan [Gabriel Escobar] kërkon diçka që ka të bëjë me raportin tonë me Serbinë, ne duhet të mendojmë mirë dhe të jemi të vëmendshëm, të kujdesshëm, por natyrisht gjithnjë të jemi bashkëbisedues konstruktiv e të përkushtuar”, tha ai.
Kurti tha se Qeveria e Kosovës vazhdimisht ka shprehur gatishmërinë që të krijohet një draft-statut për themelimin e Asociacionit, por fillimisht për këtë, sipas tij, duhet që palët të pajtohen “për parimet”.
“…sepse nuk ka kuptim një tekst gjerë e gjatë nëse parimet bazë nuk janë të dakorduara. Me SHBA-në ne kemi pajtueshmëri të plotë për parimet bazë dhe këtë ambasadori amerikan, Jeffrey Hovenier, e ka thënë”, tha ai.
SHBA-ja ka thënë se nuk përkrah një asociacion që do t’i ngjasonte një lloj Republike Sërpska, sikurse në Bosnje e Hercegovinë.
Sipas Uashingtonit, Kosova duhet të marrë për bazë ndonjë model ekzistues evropian për të drejtat e komuniteteve pakicë, që nuk shkel sovranitetin, funksionalitetin apo strukturën kushtetuese të shtetit.
Kosova dhe Serbia kanë arritur marrëveshje për Asociacionin më 2013 dhe më pas më 2015 mbi parimet për themelimin e tij.
Po më 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka gjetur se marrëveshja nuk është në harmoni të plotë me Kushtetutën. Qeveria e Kosovës është deklaruar kundër një asociacioni njëetnik.
(REL)