Gjykata e Lartë e Shteteve të Bashkuara nuk pranoi ta shqyrtonte një çështje që sfidonte mbrojtjen e gazetarëve dhe organizatave të medias nga akuzat për shpifje, por gjykatësit konservatorë Clarence Thomas dhe Neil Gorsuch nuk u pajtuan me këtë veprim dhe vunë në dyshim mbrojtje të tilla të parashikuara në një vendim historik të vitit 1964.
Duke cituar një ambient mediatik që po ndryshon me shpejtësi dhe të mbushur gjithnjë e më shumë me disinformim, gjykatësit Thomas dhe Gorsuch u shprehën në opinione të veçanta se gjykata duhet t’i shohë me një sy të ri precedentët që e bëjnë më të vështirë për figurat publike që të padisin për shpifje.
Gjykata nuk pranoi të merrte në shqyrtim një apel nga Shkelzën Berisha, i biri i ish-kryeministrit të Shqipërisë Sali Berisha, në lidhje me padinë e tij për shpifje mbi akuzat për korrupsion kundër tij të bëra në një libër të vitit 2015 nga autori Guy Lawson të quajtur “Arms and the Dudes”. Në bazë të librit, u bë filmi i vitit 2016 i Hollivudit “War Dogs” me aktorët Jonah Hill dhe Miles Teller.
Një gjykatë më e ulët vendosi në favor të zotit Lawson, shtëpisë botuese të librit Simon & Schuster dhe disa të pandehurve të tjerë sepse arriti në përfundimin se Shkëlzen Berisha nuk ishte në gjendje të argumentonte se akuzat për përfshirjen e tij në një skandal të tregtisë së armëve ishin bërë me “keqdashje të qëllimshme”. Një standard i tillë, i cili siguron mbrojtje nga paditë për shpifje, përfshin deklarata që bëhen me vetëdijen se janë të rreme apo moskokëçarje për faktin nëse janë të vërteta apo të rreme.
Ky precedent u krijuan me vendimin e rëndësishëm të gjykatës të vitit 1964 për një çështje të quajtur New York Times ndaj Sullivan.
Anëtarët e Gjykatës së Lartë, Thomas dhe Gorsuch thanë se gjykata duhet ta kishte pranuar çështjen për shqyrtim. Ata thanë se në mjedisin e sotëm mediatik, standardi i “keqdashjes së qëllimshme” mund të mbrojë gënjeshtrën në vend të së vërtetës, me pasoja për botën reale. Duke përmendur si shembull teorinë e rreme të konspiracionit “Pizzagate” që pretendonte se një piceri në Uashington përdorej për të fshehur një rrjet pedofilie të udhëhequr nga ish-kandidatja demokrate për presidente Hillary Clinton, gjykatësi Thomas tha se si për “figura publike ashtu edhe private, gënjeshtrat shkaktojnë dëm të vërtetë.”
Gjykatësi Thomas i kishte kërkuar gjykatës dy vite më parë që të rishikonte precedentët e saj për çështjet për shpifje, kur ajo nuk pranoi të merrte në konsideratë rihapjen e një procesi gjyqësor për shpifje kundër aktorit Bill Cosby nga një grua e quajtur Kathrine McKee e cila kishte thënë se ai e kishte quajtur atë gënjeshtare pasi ajo e akuzoi për përdhunim.
Të premten zoti Thomas përmendi përsëri zonjën McKee, duke thënë se “pa diskutim kjo gjykatë nuk duhet t’i mohojë të drejtën një gruaje për të mbrojtur reputacionin e saj në gjykatë thjesht sepse ajo akuzon për përdhunim një figurë të njohur”.
Zoti Cosby u lirua nga burgu të mërkurën pasi gjykata më e lartë e Pensilvanisë shfuqizoi dënimin e tij për sulm seksual në një rast tjetër.
Gjykatësi Gorsuch tha se standardi aktual i “keqdashjes së qëllimshme” mund të jetë më pak i justikueshëm në një kohë kur ndryshimet teknologjike dhe mediat sociale nënkuptojnë që disinformimi mund të amplifikohet më me efektivitet dhe të jetë më fitimprurës sesa lajmet tradicionale me redaktorë dhe kontrolle të fakteve.
” Kjo doktrinë jo vetëm që është shndërruar në një mbrojtje për gënjeshtrat e botuara në një përmasë që askush nuk mund ta kishte parashikuar, por ka arritur të lërë shumë më tepër njerëz pa dëmshpërblim sesa mund të ishte parashikuar,” tha zoti Gorsuch.
Shkëlzen Berisha paditi zotin Lawson dhe të pandehurit e tjerë në gjykatën federale në vitin 2017 për disa fragmente të shkurtra në librin e zotit Lawson, i cili përshkruan se si tre “djem drogaxhinj” nga Miami Beach siguruan një kontratë prej 300 milionë dollarësh nga Departamenti i Mbrojtjes në vitin 2006 për të furnizuar me municion ushtrinë afgane, dhe u përpoqën ta realizonin atë duke siguruar armë nga rezervat në Shqipëri.
Libri flet për marrëdhënie mes tyre dhe një mafie të lidhur me qeverinë shqiptare. Sipas librit, Shkëlzen Berisha ishte i pranishëm në një nga takimet, dhe ai përshkruhet me “flokë të errët, një mjekër të rrumbullakët dhe sy si peshkaqen” si edhe akuzohet si pjesë e aferës të korruptuar të tregtisë së armëve.
Të tre personat nga Miami u dënuan në Shtetet e Bashkuara me akuza federale për mashtrim.
Në vitin 2020, Gjykata e Apelit e Qarkut të 11-të me bazë në Atlanta e hoshi poshtë padinë. Gjykata arriti në përfundimin se Berisha nuk mund të sfidonte lirinë e shprehjes për të pandehurit e akuzuar për shpifje nga zyrtarë publikë ose figura të njohura, të mbrojtur nga Amendamenti i Parë i Kushtetutës së Shteteve të Bashkuara. Kjo mbrojtje ishte garantuar nga një sërë precedentëve të Gjykatës së Lartë që datojnë që nga vendimi New York Times ndaj Sullivan i vitit 1964.
Në apelin e tij në Gjykatën e Lartë, Shkëlzen Berisha kishte argumentuar se ato precedentë duhej të ndryshonin dhe duhej ta kufizonin standardin “për keqdashje të qëllimshme” vetëm për zyrtarët publikë. (VOA/Reuters)