Lidhja direkte Top News. Emisioni “Breaking”: Me Ministren e Drejtësisë, zonjën Etilda Gjonaj
Sidorela Gjoni: Kam të ftuar Ministren e Drejtësisë, zonjën Etilda Gjonaj. Mirëserdhet!
Etilda Gjonaj: Faleminderit për ftesën.
Sidorela Gjoni: Zonja Gjonaj në seancën plenare të së enjtes u vendos ajo për të cilën fola pak më herët, por çfarë do të thotë konkretisht?
Etilda Gjonaj: Tashmë është fakt dhe është një traktat i cili është ratifikuar, Traktati i Ekstradimit midis SHBA dhe Qeverisë Shqiptare, i cili është jo vetëm thjeshtë një vullnet politik midis dy Qeverive tona. Por nga ana tjetër është edhe një angazhim në luftën kundër krimit për ta çuar atë në një nivel tjetër. Dhe pikërisht mekanizma dhe instrumenta të tillë do të shërbejnë për të patur rezultate midis dy vendeve tona. Marrëveshja e ekstradimit e cila u nënshkrua në Dhjetor të vitit të kaluar nga unë dhe Ambasadorja, zonja Kim, pati si qëllim jo vetëm të zëvëndësontë një traktat i cili tashmë ishte shumë i vjetër në kohë, gati 87 vjet pasi morëm këtë iniciative. Por njëkohësisht edhe për të lehtësuar procedurat e ekstradimeve midis dy shteteve tona dhe nga ana tjetër për të patur të njejtët mekanizma për të luftuar krimin, apo edhe krimin e organizuar dhe krimin që kryhet nga shtetasit Shqiptarë në SHBA apo anasjelltas. Nga ana tjetër kjo marrëveshje garanton eleminimin e të gjitha pengesave ligjore ndaj ekstradimit të shtetasve të shtetit të kërkuar, për të kërkuar si ndjekje penale ashtu edhe për vuajtjen e një dënimi të dhënë nga shtetet respektive. Por përtej elementeve ligjorë, përtej elementëve teknikë, kjo marrëveshje është një instrument që vjen në kohën e duhur pavarësisht një pune jashtëzakonisht të gjatë dhe një procesi të vështirë që DASH, por edhe grupi negociator Shqiptar, ku janë përfshirë dhe një sërë institucionesh ligjzbatuese Shqiptare, ka ndërmarrë dhe shqyrtuar të gjitha çështjet që kanë patur nevojë për diskutim. Dhe sot kemi një marrëveshje jo vetëm të miratuar nga Qeveria Shqiptare, jo vetëm të nënshkruar nga dy përfaqësuesit e shteteve përkatëse por njëkohësisht edhe të ratifikuar nga Kuvendi.
Sidorela Gjoni: Zonja Ministre a ka shtesa të veprave penale të përfshirë në këtë marrëveshje të re?
Etilda Gjonaj: Marrëveshja e re pavarësisht se zëvëndëson si dokument marrëveshjen e vitit 1933, është një marrëveshje që nuk kufizohet thjeshtë tek kategorizimi i veprave penale pasi është konsideruar si objekt i ekstradueshëm në të gjitha rastet pa u lidhur me veprën penale në vetëvete, por me dënimin e saj. Dhe mundet të kërkohet dhe provohet ekstradimi nga të dy shtetet tona respektivisht në rastet kur parashikohet një dënim më shumë sësa një vit apo një dënim më i rëndë. Që do të thotë duke patur në konsideratë edhe marrëveshjet e tjera ku ne jemi palë, edhe në shtetet Europiane por njëkohësisht edhe ratifikimit që i kemi bërë konventave të ndryshme të ekstradimit, Konventën Europiane për Ekstradimin. Ne e kemi tashmë një praktikë të konsoliduar, duke parë për të gjithë ato dënimet që janë më pak se 1 vit, procedurat janë të atilla që e pamundësojnë ekstradimin e subjekteve, pasi koha e procedurave është tejet e gjatë. Dhe për këtë arsye edhe në rastin konkret, edhe në marrëveshjen e Ekstradimit me SHBA, ne kemi parashikuar që të jetë vetëm dënimi ai i cili është kategoria e veprave apo subjekteve të cilët do të ekstradohen në Shqipëri apo anasjelltas në SHBA. Dhe përtej faktit që janë përcaktuar një kategori veprash penale të cilat në traktatin e mëparshëm nuk kanë qënë. Kjo edhe për shkak të zhvillimit, për shkak të kriminalizimit të disa veprimeve të ndryshme gjatë gjithë kësaj periudhe. Dhe nevojat e kanë sjellë të tillë. Janë parashikuar edhe vepra penale në fushën tatimore, në pjesën e korrupsionit, apo vepra penale të tjera të cilat nuk kanë qënë më përpara të parashikuara në traktatin e 33’-shit. Duke përjashtuar ato vepra penale ku lidhen me dënime, vepra penale politike të cilat janë jashtë objektit të kësaj marrëveshje që ne tashmë e kemi traditë.
Sidorela Gjoni: Në fakt një tjetër çështje delikate, ose që mund të ketë pikëpyetje ka të bëjë pikërisht me këtë marrëveshje që është vendosur. Ka disa shtete brenda SHBA që vijojnë ta kenë ekzistentë dhe funksional dënimin me vdekje. Çfarë ndodh me personat që ekstradohen nga Shqipëria drejt atyre shteteve?
Etilda Gjonaj: Kemi një parashikim dhe një rezervë ligjore në marrëveshjen e ekstradimit ashtu siç në fakt ka në një sërë konventash që tashmë janë pjesë e legjislacionit tonë të brendshëm. Por njëkohësisht edhe me marrëveshjet me shtetet e tjera të cilat e kanë dënimin me vdekje, ku është parashikuar se në rastet ku SHBA mund të kenë dhënë një dënim që është dënim me vdekje atëherë subjekti nuk është i ekstradueshëm ose në rastin se ky dënim është dhënë më përpara, autoriteti qëndror që pranon dhe autorizon ekstradimin, do duhet të marri garancitë që ky shtetas nuk do të jetë subjekt i dënimit me vdekje, apo dënimi me vdekje do jetë hequr nga dënimi i cili mund të jetë dhënë më herët përpara se të fillonin procedurat e ekstradimit, apo përpara miratimit të kësaj marrëveshje. Pra në çdo rast garancitë për rastet kur parashikohet dënimi me vdekje dhe kërkohet ekstradimi nga SHBA, ku disa shtete e kanë dënimin me vdekje si dënim kapital, nuk do të pranohet kërkesa për ekstradim, ose do të pranohet vetëm në ato raste kur merret garancia nga shteti përkatës, pra nga SHBA, për mosdënimin e shtetasit Shqiptar me vdekje.
Sidorela Gjoni: Zonja Ministre, ju keni bërë edhe një reformë në sistemin e burgjeve. Si ka ecur deri më tani kjo reformë dhe ku ka konsistuar kryesisht?
Etilda Gjonaj: Faleminderit për pyetjen. Është shumë e rëndësishme të dihet që ashtu si në një sërë sektorësh në sistemin e drejtësisë apo në organet ligjzbatuese, edhe në sistemin e burgjeve, në sistemin penitenciar, ne kemi zbatuar në reformë që në krye të herës, përsa i përket jo vetëm përmirësimit të kuadrit ligjor por edhe atij strukturor dhe infrastrukturor duke përfshirë këtu respektimin e të drejtave dhe trajtimit të të dënuarve. Kemi filluar me përgatitjen e të gjithë paketës ligjore të reformës në sistemin penitenciar ku tashmë ato janë miratuar dhe janë në fuqi. Ku për hir të së vërtetës ka qënë një proces jashtëzakonisht i vështirë për shkak se është ndryshuar në mënyrë tërësore i gjithë kuadri ligjor. Kemi patur ekspertizën e partnerëve tanë. Njëkohësisht edhe të ekspertëve të Britanisë por edhe të Këshillit të Europës, të cilët na kanë asistuar me ekspertizën e tyre për të sjellë modelet dhe për të respektuar standartet më të mira Europiane. Nga ana tjetër unë them që në këto 4 vjet mund ta konsiderojmë si arritje të gjitha rezultatet që kemi patur në aspektin e sigurisë në sistemin e burgjeve. Kjo jo vetëm në përfshirjen dhe aplikimin e një regjimi të posaçëm siç ishte regjimi 41 bis, por nga ana tjetër edhe për një sërë masash sigurie duke digjitalizuar sistemet dhe njëkohësisht duke i dhënë garancinë dhe sigurinë të gjithë punonjësve të Policisë së Burgjeve, që të zbatojnë ligjin me pririoritet. Patjetër që ka problemet e saj edhe vetë sistemi penitenciar. Por nga ana tjetër kemi avancuar edhe me një sërë masash edhe gjatë periudhës së pandemisë apo edhe gjatë periudhës zgjedhore. Dhe mund të them që kemi patur një sukses në menaxhimin e situatës së pandemisë.
Sidorela Gjoni: Për këtë doja t’ju pyesja. Duket sikur ja keni dalë me sukses duke qënë se nuk keni patur një numër të lartë infektimesh në burgje?
Etilda Gjonaj: Jo vetëm që nuk kemi patur një numër të lartë infektimesh në burgje por nga ana tjetër edhe numri i humbjes së jetës nga personat e dënuar apo të paraburgosur, ka qënë shumë i ulët. Dhe kjo është në fakt falë përkushtimit, angazhimit të të gjithë stafit policor por edhe drejtuesve të institucioneve penitenciare, por veçanërisht stafit shëndetësor. Pavarësisht se burimet shëndetësore janë tejet të kufizuar në sistemin penitenciar, kjo edhe për shkak të një trashëgimie ku dihet që ka patur një mungesë investimesh, një mungesë investimesh edhe në burimet njerëzore, një mungesë investimesh edhe në pagat e shërbimit shëndetësor. Por falë angazhimit dhe menaxhimit të kësaj trupe kemi arritur që ta menaxhojmë në mënyrë të suksesshme. Dhe jo vetëm për pjesën e trajtimit shëndetësor pasi kemi patur raste kur mjekë kanë ndjekur rastet e personave të burgosur nga një institucion në një tjetër. Me qëllim që vetëm të mos kishin infektime në numër të lartë, por njëkohësisht edhe duke kryer të gjitha hetimet epidemiologjike në bashkëpunim me Ministrinë e Shëndetësisë dhe me strukturat e saj përkatëse, me qëllim që ta mbanim sa më të kufizuar dhe sa më të ulët numrin e personave të dënuar apo të paraburgosur që ishin të infektuar. Dhe në të gjitha rastet kur kemi patur suspekte të rasteve të COVID kemi marrë të gjitha masat edhe në aspektin infrastrukturor për të përcaktuar vende, institucione apo godina përkatëse për të gjithë ata që ishin suspect të COVID. Ashtu siç kemi patur godinat në institucionin e Lezhës, ku mblidheshin të gjithë personat e paraburgosur apo të dënuar të cilët ishin të infektuar dhe në rastet kur ka patur problematika më të theksuara shëndetësore, kemi patur në dispozicion një pavion nga Qëndra Spitalore e burgjeve, i cili ishte i pajisur me të gjitha mjetet dhe pajisjet e nevojshme për të shërbyer dhe trajtuar në aspektin shëndetësor çështjen e COVID. Dhe mund të them që kjo ka ardhur në bashkëpunim ashtu siç thashë, angazhimin e trupës dhe stafit policor dhe shëndetësor. Kjo edhe për shkak të një besimi në fakt që kemi krijuar me të gjithë këtë trupë. Edhe për shkak të trajtimit të tyre, tashmë me paga më të rritura financiare. Duke marrë vetëm stafin shëndetësor që në Janar të këtij viti kemi patur një rritje prej 40% të pagës së tyre. Dhe mund të them që është rritja më e lartë në këto 10 vitet e fundit edhe për stafin shëndetësor që shërben në stafin e burgjeve.
Sidorela Gjoni: Zonja Ministre, a është problem në Shqipëri mbipopullimi në burgje? Dhe çfarë masash mund të merren për këtë? Çfarë hapash mund të ndiqen?
Etilda Gjonaj: Ne sot me të gjithë mundësitë që kemi krijuar, kemi arritur që mbipopullimi në sistemin e burgjeve sot të jetë -20%, që do të thotë jemi nën kapacitetin e përcaktuar në institucionet penitenciare. Kjo sjell një lehtësim jo vetëm të masave që duhet të merren ndaj personave të burgosur por nga ana tjetër sjell edhe një trajtim më të mirë të tyre. Dhe duke mbajtur parasysh edhe situatën e pandemisë, ulja apo pasja e numrit të personave të burgosur nën kapacitetin e përcaktuar nga institucionet penitenciare, na ka ndihmuar për ti trajtuar ata në një mënyrë më të përshtatshme, në mbrojtje të jetës dhe shëndetit të personave të burgosur. Prandaj mund të them me shumë kënaqësi që në fund të këtij mandati, këtyre katër vjetëve ne kemi patur një menaxhim shumë të mirë edhe për uljen e numrit të personave të dënuar apo paraburgosur në sistemin penitenciar.
Sidorela Gjoni: Ndërkohë Ministria e Drejtësisë ka bashkëpunuar edhe me institucione të tjera ndërkombëtare sidomos sa i takon për të patur edhe një bilanc pozitiv edhe zbatimit të reformës në drejtësi. Sipas jush si po shkon zbatimi i Reformës në Drejtësi këtë periudhë?
Etilda Gjonaj: Ne dhe unë personalisht duke qënë edhe si interlekutorët kryesorë për çështjen e zbatimit të reformës në drejtësi dhe ndjekjen e saj. Ministria e Drejtësisë është institucion koordinues në të gjithë zbatimin e reformës në drejtësi. Mund të them që kemi patur rezultate shumë të mira për reformën në drejtësi dhe kjo duhet parë në plan afatgjatë. Nuk mund të shikohet sot për sot apo sot për nesër pasi dihet që nuk është një reformë e lehtë por një reformë shumë komplekse. Ku në çdo rast kemi një hap shumë të suksesshëm sa i përket ngritjes së institucioneve të reformës në drejtësi të cilat tashmë janë në funksion. Dhe ky tashmë është një fakt që nuk mund të mohohet nga askush. Nga ana tjetër kemi një mbështetje të jashtëzakonshme buxhetore që ne i kemi dhënë institucioneve të drejtësisë për të funksionuar në mënyrë të përshtatshme dhe për të realizuar të gjitha përgjegjësitë e tyre. Sot që flasim kemi rezultate shumë të mira, edhe për procesin e vettingut, por njëkohësisht edhe për një sërë çështjesh që ndiqen për luftën kundër pandëshkueshmërisë dhe luftës kundër korrupsionit që ndiqen nga organe të specializuara si SPAK dhe BKH. Patjetër që paketa ligjore që ne ndërmorëm sëfundmi e cila u miratua para pak ditësh në Kuvend, do të sjelli një ndryshim lidhur me pjesën e efiçencës në sistemin e drejtësisë. Dhe ky ishte qëllimi i asaj pakete, ky ishte qëllimi që në asnjë moment të mos ndryshonim parimet, standartet dhe shtyllat kryesore çfarë sillte reforma në drejtësi, por ti jepnin energji më shumë sistemit, me qëllim që të krijohej në një mënyrë dhe një kohë të përshtatshme dhe një kohë më të shkurtër, dhe të japi vendimet për proceset gjyqësore që tashmë kanë vite që presin. Dhe kjo besoj që do jetë një paketë që do rrisi efektshmërinë e sistemit të drejtësisë, e cila do të impaktohet drejtpërdrejtë tek qytetarët. Po ashtu siç passjell edhe mbështetjen financiare ndaj institucioneve të posaçme në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar me qëllim që ne të kemi rezultatet që tashmë i presim jo vetëm ne të cilët po e mbështesim reformën apo po e monitorojmë zbatimin e saj, por në rradhë të parë qytetarët që e kanë mbështetur që në krye të herës kur reforma ka nisur të ideohet dhe të hartohet. Dhe dua të shtoj që reforma në drejtësi ka patur një mbështetje të jashtëzakonshme si në fillim, në momentin e ideimit dhe hartimit të saj, por edhe sot që flasim në çdo hap dhe në çdo proces që kryhet, partnerët tanë ndërkombëtarë.
Sidorela Gjoni: E kuptoj.
Etilda Gjonaj: Dhe dua të shtoj që reforma në drejtësi ka patur një mbështetje të jashtëzakonshme si në fillim, në momentin e ideimit dhe hartimit të saj, por edhe sot që flasim në çdo hap dhe në çdo proces që kryhet, partnerët tanë ndërkombëtarë. Dhe unë besoj se SHBA ashtu si aleati ynë kryesor në të mirë dhe në të keq, kanë qënë gjithmonë pranë zbatimit të reformës në drejtësi duke ndjekur cdo proces të saj, po ashtu edhe BE të cilët sëbashku me SHBA dhe të gjitha vendet e BE, janë të interesuara që reforma në drejtësi të ketë rezultatet e saj dhe të konsiderohet një histori suksesi. Dhe unë besoj që nuk jemi larg konsiderimit të një historie suksesi me të gjithë plotësimin e të gjithë asaj që ne presim nga reforma.
Sidorela Gjoni: Besoj që do jetë e vështirë për tu shprehur gjërë e gjatë lidhur me këtë që do ju pyes por mua më takon të bëjë pyetjen. Nëse do jeni apo jo pjesë e Kabinetit Qeverisës Rama, pas Shtatorit?
Etilda Gjonaj: Unë e kam konsideruar gjithmonë pozicionin tim jo thjeshtë për të qënë në një funksion dhe pavarësisht se në çfarë pozicioni jam apo do të jem. Për mua është e rëndësishme të jap kontributin tim dhe të lë gjurmën time. Dhe besoj që në këto 4 vjet që kam qënë në krye të Ministrisë së Drejtësisë, si Ministre Drejtësie, kam patur si qëllim që të shërbej dhe për të shpërblyer besimin e Kryeministrit Rama dhe të PS që më besuan për të drejtuar Ministrinë e Drejtësisë në një moment kyç siç është zbatimi i reformës në drejtësi.
Sidorela Gjoni: E kuptoj. Një pyetje e fundit që më shumë se Ministres së Drejtësisë i bëhet zonjës Gjonaj si grua. Në lidhje me ngjarjen e fundit që ka ndodhur dhe që pati një reagim qytetar goxha të madh ditën e djeshme në orën 12:30. Në sheshin “Skënderbej” ka patur dhe një marshim nga të gjithë ata persona që mbështesin gratë e dhunuara dhe të përdhunuara mbi të gjitha që është akoma edhe më e rëndë. Nuk e di zonja Gjonaj a do të vij një ditë kur Shqipëria të ketë masa më të ashpra për këta pesona?
Etilda Gjonaj: Në fakt rasti është fatkëq dhe i ndodhur si qytetar kur e dëgjon, si grua absolutisht nuk ndihet mirë, dhe aq më tepër kur mban edhe një funksion publik siç është në rastin tim. Dhe mund të them që në mënyrë të vazhdueshme çështja e dhunës në familje, është një çështje që është ndjekur nga ne dhe është adresuar sidomos në ashpërsimin e dënimeve në Kodin Penal për këto vepra, por nga ana tjetër nuk është thjeshtë çështje ashpërsimi i politikës penale, apo ashpërsimi i këtyre veprave penale në dënim. Por ka të bëjë me kulturën, mentalitetin. Një sërë mekanizmash që adresojnë rastet e dhunës në familje, shoqëria, institucionet arsimore, por patjetër edhe ato që ofrojnë ndihmë sociale, do duhet të jenë të gjithë të angazhuar në këtë moment për të adresuar, parandaluar që është shumë e rëndësishme raste të tilla. Se nuk është thjeshtë çështja që të dënosh kur ndodh një rast, por për ne është shumë e rëndësishme që të parandalojmë ndodhjen e rasteve të tilla të cilat vërtetë janë jashtëzakonisht me impact negative por nga ana tjetër kërkojnë më shumë vëmëndje nga të gjithë ne, nga të gjithë aktorët, edhe nga shoqëria civile me qëllim që raste të tilla të mundet ti parandalojmë dhe jo thjeshtë të marshojmë për të protestuar lidhur me dënimin e atyre të cilët kryejnë vepra të tilla.
Sidorela Gjoni: Zonja Ministre ju falenderoj vërtetë shumë për kohën tuaj dhe intervistën në “Breaking”.
Etilda Gjonaj: Faleminderit juve.
